شذرات ؛ وب سرگروه عربی بندرترکمن@بغیازی

مناجات بندگان

‏ «وَإِذْ يَرْفَعُ إِبْرَاهِيمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَإِسْمَاعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ‏‏»

 و ( به ياد آوريد ) آن گاه را كه ابراهيم و اسماعيل پايه‌هاي خانه ( كعبه ) را بالا مي‌بردند ( و در اثناي آن دست دعا به سوي خدا برداشته و مي‌گفتند : ) اي پروردگار ما !  ( اين عمل را ) از ما بپذير ، بي‌گمان تو شنوا و دانا ( به گفتار و نيّات ما ) هستي . ‏(بقره 127)

«‏ رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَمِن ذُرِّيَّتِنَا أُمَّةً مُّسْلِمَةً لَّكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبْ عَلَيْنَا إِنَّكَ أَنتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ »

‏‏ اي پروردگار ما ! چنان كن كه ما دو نفر مخلص و منقاد ( فرمان ) تو باشيم ، و از فرزندان ما ملّت و جماعتي پديد آور كه تسليم ( فرمان ) تو باشند ، و طرز عبادات خويش را ( در كعبه و اطراف آن ) به ما نشان بده و ( اگر نسيان و لغزشي از ما سر زد ) بر ما ببخشاي ( و در توبه را بر رويمان باز گذار ) ، بي‌گمان تو بس توبه‌پذير و مهرباني . ‏(بقره128)

«‏ رَبَّنَا وَابْعَثْ فِيهِمْ رَسُولاً مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُزَكِّيهِمْ إِنَّكَ أَنتَ العَزِيزُ الحَكِيمُ »

‏‏ اي پروردگار ما ! در ميان آنان ( كه از دودمان ما و منقاد فرمان تويند ) پيغمبري از خودشان برانگيز تا آيات تو را بر ايشان فرو خواند و كتاب ( قرآن ) و حكمت ( اسرار شريعت و مقاصد آن ) را بديشان بياموزد و آنان را ( از شرك و اخلاق ناپسند ) پاكيزه نمايد ، بي‌گمان تو عزيزي و حكيمي ( و بر هر چيزي توانا و پيروزي ، و هر كاري را كه مي‌كني بنابر مصلحتي و برابر حكمتي است ) . (‏بقره129)

«‏ وِمِنْهُم مَّن يَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ ‏‏ »

و برخي از آنان مي‌گويند : پروردگارا ! در دنيا به ما نيكي رسان و در آخرت نيز به ما نيكي عطاء فرما ( و سراي آجل و عاجل ما را خوش و خرّم گردان ) و ما را از عذاب آتش ( دوزخ محفوظ ) نگاهدار . (‏بقره201)

«‏ آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مِن رَّبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَمَلآئِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لاَ نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّن رُّسُلِهِ وَقَالُواْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ ‏»

 فرستاده ( خدا ، محمّد ) معتقد است بدانچه از سوي پروردگارش بر او نازل شده است ( و شكّي در رسالت آسماني خود ندارد ) و مؤمنان ( نيز ) بدان باور دارند . همگي به خدا و فرشتگان او و كتابهاي وي و پيغمبرانش ايمان داشته ( و مي‌گويند : ) ميان هيچ يك از پيغمبران او فرق نمي‌گذاريم ( و سرچشمه رسالت ايشان را يكي مي‌دانيم ) . و مي‌گويند :  ( اوامر و نواهي ربّاني را توسّط محمّد ) شنيديم و اطاعت كرديم . پروردگارا ! آمرزش تو را خواهانيم ، و بازگشت به سوي تو است . (‏بقره285)

‏‏ «لاَ يُكَلِّفُ اللّهُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَهَا لَهَا مَا كَسَبَتْ وَعَلَيْهَا مَا اكْتَسَبَتْ رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَا إِن نَّسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا رَبَّنَا وَلاَ تَحْمِلْ عَلَيْنَا إِصْراً كَمَا حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِنَا رَبَّنَا وَلاَ تُحَمِّلْنَا مَا لاَ طَاقَةَ لَنَا بِهِ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا أَنتَ مَوْلاَنَا فَانصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ »

‏ خداوند به هيچ كس جز به اندازه توانائيش تكليف نمي‌كند ( و هيچ‌گاه بالاتر از ميزان قدرت شخص از او وظائف و تكاليف نمي‌خواهد . انسان ) هر كار ( نيكي كه ) انجام دهد براي خود انجام داده و هر كار ( بدي كه ) بكند به زيان خود كرده است . پروردگارا ! اگر ما فراموش كرديم يا به خطا رفتيم ، ما را ( بدان ) مگير ( و مورد مؤاخذه و پرس و جو قرار مده ) ، پروردگارا ! بار سنگين ( تكاليف دشوار ) را بر ( دوش ) ما مگذار آن چنان كه ( به خاطر گناه و طغيان ) بر ( دوش ) كساني كه پيش از ما بودند گذاشتي . پروردگارا ! آنچه را كه ياراي آن را نداريم بر ما بار مكن ( و ما را به بلاها و محنتها گرفتار مساز ) و از ما درگذر و ( قلم عفو بر گناهانمان كش ) و ما را ببخشاي و به ما رحم فرماي . تو ياور و سرور مائي ، پس ما را بر جمعيّت كافران پيروز گردان . ‏(بقره286)

«‏‏ رَبَّنَا لاَ تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِن لَّدُنكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنتَ الْوَهَّابُ»

 ( چنين فرزانگان خردمندي مي‌گويند : ) پروردگارا ! دلهاي ما را ( از راه حق ) منحرف مگردان بعد از آن كه ما را ( حلاوت هدايت چشانده و به سوي حقيقت ) رهنمود نموده‌اي ، و از جانب خود رحمتي به ما عطاء كن . بيگمان بخشايشگر توئي تو . ‏آل عمران8

«‏ رَبَّنَا إِنَّكَ جَامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لاَّ رَيْبَ فِيهِ إِنَّ اللّهَ لاَ يُخْلِفُ الْمِيعَادَ»

‏‏ پروردگارا ! تو مردمان را در روزي كه ترديدي در آن نيست جمع خواهي كرد ( تا همگان را در برابر كارشان پاداش دهي و بدين امر وعده داده‌اي و ) بيگمان خدا خلاف وعده نمي‌كند . ‏(آل عمران9)

«‏ رَبَّنَا آمَنَّا بِمَا أَنزَلَتْ وَاتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاكْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِينَ ‏»

 پرودرگارا ! ما بدانچه نازل فرموده‌اي ايمان آورده‌ايم و از پيغمبر پيروي نموده‌ايم ، پس ما را از زمره گواهان ( بر تبليغ پيغمبر و انكار بني‌اسرائيل ) بنويس . ‏آل عمران53

«‏‏ وَمَا كَانَ قَوْلَهُمْ إِلاَّ أَن قَالُواْ ربَّنَا اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَإِسْرَافَنَا فِي أَمْرِنَا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وانصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ ‏‏»

 و ( اين عمل ايشان به هنگام سختي بود ، و در اين وقت ) گفتارشان جز اين نبود كه مي‌گفتند : پروردگارا ! گناهانمان را ببخشاي و از زياده‌رويها و تندرويهايمان صرف نظر فرماي و گامهايمان را ثابت و استوار بدار و ما را بر گروه كافران پيروز بگردان . (‏آل عمران 147)

«‏ الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللّهَ قِيَاماً وَقُعُوداً وَعَلَىَ جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذا بَاطِلاً سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ »

‏ كساني كه خدا را ايستاده و نشسته و بر پهلوهايشان افتاده ( و در همه اوضاع و احوال خود ) ياد مي‌كنند و درباره آفرينش ( شگفت‌انگيز و دلهره‌انگيز و اسرارآميز ) آسمانها و زمين مي‌انديشند ( و نقشه دلربا و ساختار حيرتزاي آن ، شور و غوغائي در آنان برمي‌انگيزد ، و به زبان حال و قال مي‌گويند : ) پروردگارا ! اين ( دستگاه شگفت كائنات ) را بيهوده و عبث نيافريده‌اي‌ ؛ تو منزّه و پاكي ( از دست يازيدن به كار باطل ! ) ، پس ما را ( با توفيق بر انجام كارهاي شايسته و بايسته ) از عذاب آتش ( دوزخ ) محفوظ دار . (‏آل عمران 191)

‏‏ «رَبَّنَا إِنَّكَ مَن تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَيْتَهُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ‏ »

پروردگارا ! بيگمان تو هر كه را ( به خاطر اعمال زشتش ) به آتش درآري ، به راستي خوار و زبونش كرده‌اي . و ( اينان بر خود و ديگران ستم كرده‌اند و ) ستمكاران را ياوري نيست . ‏(آل عمران192)

 ‏ «رَّبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِياً يُنَادِي لِلإِيمَانِ أَنْ آمِنُواْ بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرْ عَنَّا سَيِّئَاتِنَا وَ تَوَفَّنَا مَعَ الأبْرَارِ» ‏‌

 پروردگارا ! ما از منادي ( بزرگوار توحيد ، يعني محمّد پسر عبدالّله ) شنيديم كه ( مردم را ) به ايمان به پروردگارشان مي‌خواند و ما ايمان آورديم ( و نداي او را لبّيك گفتيم . اكنون كه چنين است ) پروردگارا ! گناهانمان را بيامرز و بديهايمان را بپوشان و ما را با نيكان و ( در مسير ايشان ) بميران . ‏(آل عمران 193)

‏‏ «رَبَّنَا وَآتِنَا مَا وَعَدتَّنَا عَلَى رُسُلِكَ وَلاَ تُخْزِنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّكَ لاَ تُخْلِفُ الْمِيعَادَ ‏‏ »

پروردگارا ! آنچه را كه بر ( زبان ) پيغمبران خود ( و به پاداش تصديق ايشان و پيروي از آنان ) به ما وعده داده‌اي ،  ( از قبيل : پيروزي دنيا و نعمت آخرت ) به ما عطاء كن ، و در روز رستاخيز ما را ( با درآوردن به دوزخ ) خوار و زبون مگردان . بيگمان تو خلف وعده نخواهي كرد . (‏آل عمران 194)

‏ «قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنزِلْ عَلَيْنَا مَآئِدَةً مِّنَ السَّمَاءِ تَكُونُ لَنَا عِيداً لِّأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا وَآيَةً مِّنكَ وَارْزُقْنَا وَأَنتَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ »

‏‏ عيسي پسر مريم ( هنگامي كه ديد درخواست ايشان براي اطمينان بيشتر است‌ ؛ نه امتحان او و شكّ در قدرت خدا ، درخواست ايشان را پذيرفت و ) گفت : آفريدگارا و پروردگارا ! خواني از آسمان ( براي ما بندگان ) فرو فرست تا ( روز نزول آن ) جشني براي ما ( مؤمنانِ ) متقدّمين و ( ديگر مؤمنانِ ) متأخّرين شود و معجزه‌اي از جانب تو ( بر صدق نبوّت من ) باشد . و ما را ( نه فقط امروز ، بلكه هميشه ) روزي برسان ، و تو بهترين روزي‌دهندگاني . (‏المایده 114)

‏ «قَالاَ رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنفُسَنَا وَإِن لَّمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ »

‏‏ ( آدم و همسرش ، دست دعا به سوي خدا برداشتند و ) گفتند : پروردگارا ! ما ( با نافرماني از تو ) بر خويشتن ستم كرده‌ايم و اگر ما را نبخشي و بر ما رحم نكني از زيانكاران خواهيم بود . ‏(اعراف 22)

‏ «وَقَالَ مُوسَى رَبَّنَا إِنَّكَ آتَيْتَ فِرْعَوْنَ وَمَلأهُ زِينَةً وَأَمْوَالاً فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا رَبَّنَا لِيُضِلُّواْ عَن سَبِيلِكَ رَبَّنَا اطْمِسْ عَلَى أَمْوَالِهِمْ وَاشْدُدْ عَلَى قُلُوبِهِمْ فَلاَ يُؤْمِنُواْ حَتَّى يَرَوُاْ الْعَذَابَ الأَلِيمَ» ‏‏

( هنگامي كه كينه‌توزي كافران و اذيّت و آزار ايشان با موسي به غايت رسيد ) موسي گفت : پروردگارا ! تو به فرعون و فرعونيان در دنيا زينت ( و بهجت جهان ، يعني فرزندان و قدرت فراوان و نعمت ) و دارائي ( سرشار ) داده‌اي ، و عاقبتِ آن اين شده است كه ( بندگانت را ) از راه تو به در مي‌برند و گمراهشان مي‌كنند . پروردگارا ! اموالشان را نابود گردان و بر دلهايشان ( بند قسوت را ) محكّم كن ، تا ايمان نياورند مگر آن گاه كه به عذاب دردناك ( دوزخ ) گرفتار آيند ( كه آن وقت توبه و پشيماني ديگر سودي ندارد ) . (‏یونس 88)

‏ «رَّبَّنَا إِنِّي أَسْكَنتُ مِن ذُرِّيَّتِي بِوَادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِندَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِيُقِيمُواْ الصَّلاَةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِّنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ وَارْزُقْهُم مِّنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُونَ »‏‏

پروردگارا ! من بعضي از فرزندانم را ( به فرمان تو ) در سرزمين بدون كشت و زرعي ، در كنارِ خانه تو ، كه ( تجاوز و بي‌توجّهي نسبت به ) آن را حرام ساخته‌اي سكونت داده‌ام ، خداوندا تا اين كه نماز را برپاي دارند ، پس چنان كن كه دلهاي گروهي از مردمان ( براي زيارت خانه‌ات ) متوجّه آنان گردد و ايشان را از ميوه‌ها ( و محصولات سائر كشورها ) بهره‌مند فرما ، شايد كه ( از الطاف و عنايات تو با نماز و دعا ) سپاگزاري كنند . ‏(ابراهیم 37)

‏ «رَبَّنَا إِنَّكَ تَعْلَمُ مَا نُخْفِي وَمَا نُعْلِنُ وَمَا يَخْفَى عَلَى اللّهِ مِن شَيْءٍ فَي الأَرْضِ وَلاَ فِي السَّمَاء ‏‏»

پروردگارا ! تو آگاهي از آنچه پنهان مي‌داريم و از آنچه آشكار مي‌سازيم ( لذا به مصالح ما داناتري و آن كن كه ما را به كار آيد ) و هيچ چيز در زمين و آسمان بر خدا مخفي نمي‌ماند . (‏ابراهیم 38)

‏ «رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاَةِ وَمِن ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاء ‏‏»

پروردگارا ! مرا و كساني از فرزندان مرا نمازگزار كن . پروردگارا ! دعا و نيايش مرا بپذير . (‏ابراهیم 40)

«‏ رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسَابُ ‏‏ »

پروردگارا ! مرا و پدر و مادر مرا و مؤمنان را بيامرز و ببخشاي در آن روزي كه حساب برپا مي‌شود ( و حسابرسي مي‌گردد و به دنبال آن پاداش و پادافره داده مي‌شود ) . ‏(ابراهیم 41)

«‏ قَالَ رَبِّ احْكُم بِالْحَقِّ وَرَبُّنَا الرَّحْمَنُ الْمُسْتَعَانُ عَلَى مَا تَصِفُونَ ‏‏»

 ( پيغمبر پس از مشاهده اين همه دوري و روگرداني مشركان از پذيرش اسلام ، رو به خدا كرد و عاجزانه ) گفت : پروردگارا ! دادگرانه ( ميان من و اينان ) داوري كن ( تا سرانجام ، حال مؤمن و كافر يكسان نباشد . آن گاه روي سخن به مخالفان كرده و اظهار داشت : ) پروردگار همه ما خداوند مهربان است و ( سرتاپاي وجودمان را رحمت الهي فرا گرفته است . و در برابر ) نسبتهاي ناروائي كه ( درباره اسلام و در مورد ذات پاك خدا ) مي‌زنيد ، تنها از او كمك و ياري خواسته مي‌شود . ‏(انبیا112)

«‏ وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا اصْرِفْ عَنَّا عَذَابَ جَهَنَّمَ إِنَّ عَذَابَهَا كَانَ غَرَاماً ‏‏ »

و كسانيند كه پيوسته مي‌گويند : پروردگارا ! عذاب دوزخ را از ما به دور دار . چرا كه عذاب آن ( گريبانگير هر كس كه شد از او ) جدا نمي‌گردد ( و تا ابد ملازم وي مي‌شود ) . ‏(فرقان65)

‏ «وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَاماً ‏ »

و كسانيند كه مي‌گويند : پروردگارا ! همسران و فرزنداني به ما عطاء فرما ( كه به سبب انجام طاعات و عبادات و ديگر كارهاي پسنديده ، مايه سرور ما و ) باعث روشني چشمانمان گردند ، و ما را پيشواي پرهيزگاران گردان ( به گونه‌اي كه در صالحات و حسنات به ما اقتداء و از ما پيروي نمايند ) . (‏فرقان74)

‏‏ «وَالَّذِينَ جَاؤُوا مِن بَعْدِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَا غِلّاً لِّلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّكَ رَؤُوفٌ رَّحِيمٌ ‏‏ »

كساني كه پس از مهاجرين و انصار به دنيا مي‌آيند ، مي‌گويند : پروردگارا ! ما را و برادران ما را كه در ايمان آوردن بر ما پيشي گرفته‌اند بيامرز . و كينه‌اي نسبت به مؤمنان در دلهايمان جاي مده ، پروردگارا ! تو داراي رأفت و رحمت فراواني هستي . ‏(حشر10)